Mezotelyoma Nedir? Belirti ve Bulguları Nelerdir?
1. Mezotelyoma Nedir?
Mezotelyoma, vücudun iç organlarını saran ince zar tabakası olan mezotelden kaynaklanan, nadir ancak agresif seyirli bir kanser türüdür. En sık görülen şekli akciğerleri çevreleyen plevra zarında (plevral mezotelyoma) ortaya çıkar. Daha az sıklıkla karın boşluğunu saran periton (peritoneal mezotelyoma) veya kalp ve testis çevresindeki zarları etkileyebilir.
2. Nedenleri ve Risk Faktörleri
2.1. Asbest Maruziyeti
- Mezotelyomanın en yaygın nedeni, uzun süreli asbest (amyant) tozuna maruziyettir.
- Asbest lifleri hava yoluyla vücuda alındığında plevra veya periton zarında birikerek yıllar içinde iltihabi reaksiyon ve genetik hasar oluşturabilir.
2.2. Ailevi ve Genetik Faktörler
- Ender durumlarda, bazı genetik yatkınlıklar veya ailesel riskler mezotelyoma gelişimini kolaylaştırabilir.
2.3.Radyasyon Maruziyeti
- Daha önce göğüs bölgesine yüksek dozda radyasyon alan bireylerde nadiren de olsa risk artabilir.
2.4. Erionit gibi Doğal Mineraller
- Asbest benzeri özelliklere sahip erionit gibi silika bazlı minerallerin bulunduğu coğrafi bölgelerde yaşamak da riski artırabilir.
3. Mezotelyoma Türleri
3.1. Plevral Mezotelyoma (Akciğerleri saran zar)
- En sık görülen formdur. Göğüs ağrısı, nefes darlığı ve öksürük gibi solunumsal belirtilerle ortaya çıkar.
3.2. Peritoneal Mezotelyoma (Karın zarı)
- İkinci sıklıkta görülür. Karın şişliği, karın ağrısı, bulantı ve iştah kaybı gibi belirtiler verebilir.
3.3. Perikardiyal Mezotelyoma (Kalp zarı)
- Son derece nadirdir. Göğüs ağrısı, çarpıntı ve nefes almada güçlük şeklinde belirtiler görülür.
3.4. Tunika Vajinalis Mezotelyoması
4. Belirtiler ve Bulgular
- Nefes darlığı ve göğüs ağrısı
- Kronik öksürük
- Ses kısıklığı (bazı durumlarda)
- Kilo kaybı ve iştahsızlık
- Gece terlemeleri
- Karında şişlik (peritoneal mezotelyoma)
- Sindirim sorunları, bulantı, ishal veya kabızlık (peritoneal mezotelyoma)
Mezotelyoma yıllarca (10-40 yıl) belirti vermeden ilerleyebilir. Bu nedenle, asbestle çalışan veya maruziyeti olan kişilerde yıllar sonra tanı konabilir.
5. Tanı Yöntemleri
5.1. Görüntüleme Yöntemleri
- Akciğer Grafisi: İlk tarama yöntemi olarak kullanılabilir.
- BT (Bilgisayarlı Tomografi): Detaylı görüntü sağlar.
- MR (Manyetik Rezonans) ve PET: Yayılımı ve tümörün evresini anlamada yardımcıdır.
5.2. Biyopsi
- Kesin tanı biyopsi örneğinin (doku örneği) patolojik incelemesiyle konur.
- Biyopsi yöntemleri; iğne biyopsisi, torakoskopi veya laparoskopi yoluyla yapılabilir.
5.3. Kan Testleri
- Mezotelyoma ile ilişkili bazı biyobelirteçler (örn. mesotelin ile ilişkili bazı proteinler) araştırılabilir. Ancak tanıda tek başına yeterli değildir.
6. Tedavi Yöntemleri
Tedavi; hastanın genel durumu, hastalığın evresi ve mezotelyomanın tipi gibi faktörlere bağlı olarak belirlenir. Ana tedavi yaklaşımları şunlardır:
6.1. Cerrahi Tedavi
- Erken evrede ve ameliyata uygun hastalarda tümörlü dokunun çıkarılması hedeflenir.
- Plevral mezotelyomada “plevra dekortikasyonu” veya “plevra-pnömonektomi” gibi prosedürler uygulanabilir.
6.2. Kemoterapi
- Mezotelyomada sık kullanılan bir tedavi yöntemidir. Tümörün küçülmesine yardımcı olur veya ilerlemesini yavaşlatır.
- En yaygın kullanılan ilaçlar: Sisplatin ve Pemetreksed kombinasyonu.
6.3. Radyoterapi
- Cerrahi veya kemoterapi sonrasında, ek tedavi amacıyla kullanılabilir.
- Özellikle ağrı kontrolünde veya cerrahi sonrası lokal nüksü engellemede rol oynayabilir.
6.4. Hedefe Yönelik Tedaviler ve İmmünoterapi
- Klinik çalışmalarda, tümör hücrelerine özgü hedeflere yönelik ajanlar ve bağışıklık sistemini güçlendiren tedaviler denenmektedir.
- Özellikle PD-1/PD-L1 inhibitörleri gibi immünoterapi yaklaşımları umut vadetmektedir.
6.5. Destek Tedaviler (Palyatif Bakım)
- Hastanın konforunu artırmak, ağrı ve nefes darlığı gibi belirtileri hafifletmek amacıyla uygulanır.
7. Korunma Yolları
7.1. Asbestle Teması En Aza İndirmek:
- Asbest içeren binaların tadilat ve yıkımında koruyucu önlemler almak.
- Yasal düzenlemelerle asbest kullanımı ve atık yönetiminin denetlenmesi.
7.2. Düzenli Tıbbi Kontroller
-
- Asbest işçiliği veya madencilik sektöründe çalışanlar düzenli aralıklarla taramalardan geçmelidir.
7.3. Koruyucu Ekipman Kullanımı
-
- Yüksek riskli iş kollarında, asbest liflerine maruz kalmayı önleyecek (maske, özel giysi vb.) ekipmanlar kullanılmalıdır.
8. Sonuç
Mezotelyoma, erken dönemde belirti vermeyen ancak ilerledikçe ciddi solunum ve genel sağlık sorunlarına neden olabilen bir kanser türüdür. Özellikle asbest maruziyeti, en önemli risk faktörüdür. Tedavi, hastanın durumuna göre cerrahi, kemoterapi, radyoterapi ve immünoterapi gibi birçok yöntemin kombinasyonunu içerebilir. Eğer asbestle çalışıyorsanız veya geçmişte maruz kalma riskiniz olduğunu düşünüyorsanız, düzenli sağlık kontrolleri yaptırmak ve bir uzmana danışmak önemlidir.
