KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı) Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

KOAH Nedir?

KOAH, hava yollarının daralması ve akciğerlerde hava akışının kısıtlanmasıyla karakterize, geri dönüşsüz bir kronik akciğer hastalığıdır. İki ana bileşeni vardır:

1. Kronik Bronşit: Hava yollarında uzun süreli iltihaplanma ve aşırı mukus üretimi.

2. Amfizem: Akciğerlerdeki hava keseciklerinin (alveoller) zarar görerek esnekliğini kaybetmesi ve oksijen alışverişini bozulması.

KOAH'ın Nedenleri

1. Sigara Kullanımı: En önemli ve yaygın neden. KOAH hastalarının %80-90'ı sigara içmiştir veya pasif içicidir.

2. Hava Kirliliği: Çevresel (biyoyakıt kullanımı) ve mesleki maruziyet (kömür, toz, duman).

3. Genetik Faktörler: Alfa-1 antitripsin eksikliği gibi genetik yatkınlıklar.

4. Solunum Yolu Enfeksiyonları: Çocuklukta sık geçirilen enfeksiyonlar riski artırabilir.

KOAH'ın Fizyopatolojisi

KOAH, akciğerlerde bir dizi karmaşık patolojik değişikliği içerir:

• Kronik İltihaplanma: Hava yollarında, alveollerde ve akciğer damarlarında sürekli bir iltihaplanma söz konusudur. Bu süreç, sigara dumanı veya çevresel tahriş edici maddelere yanıt olarak gelişir.
• Bronşlarda Daralma ve Mukus Üretimi: Küçük hava yollarında daralma ve mukus birikimi, hava akışını engeller.
• Alveollerde Tahribat (Amfizem): Alveoller genişler ve elastikiyetlerini kaybeder. Bu durum, gaz değişiminin (oksijen ve karbondioksit transferi) bozulmasına neden olur.
• Havayolu Çökmesi: Hava yollarının duvarları zayıflar, özellikle nefes vermede zorluk yaratır.

   Belirtileri

KOAH’ın belirtileri genellikle yavaş ilerler:

• Kronik Öksürük: Genellikle balgamlıdır.
• Nefes Darlığı: Başlangıçta egzersizde olur ve efor sırasında artar.
• Hışıltılı Solunum: Nefes alıp verirken duyulan ıslık sesi.
• Göğüs Sıkışması
• Balgam Üretimi: Aşırı ve sürekli mukus üretimi.

Teşhis

1. Spirometri, solunum fonksiyon testleri: Akciğer fonksiyonlarını ölçmek için kullanılan altın standart bir testtir. KOAH tanısı ve ayırıcı tanısının yapılmasında çok önemlidir.

2. Akciğer Filmi / Bilgisayarlı Tomografi: Hava yolları ve akciğerlerdeki yapısal değişiklikleri görmeyi kolaylaştırır. Nefes darlığı yapabilecek diğer hastalıkların ayırıcı tanısını kolaylaştırır.

3. Kan Gazı Analizi: Kandaki oksijen ve karbondioksit seviyelerini ölçer.

4. Alfa-1 Antitripsin Testi: Genetik yatkınlık olup olmadığını kontrol etmek için yapılan testtir.

Tedavi

KOAH'ın tamamen iyileştirilmesi mümkün değildir; ancak ilerlemesi yavaşlatılabilir ve semptomlar kontrol altına alınabilir:

1. Yaşam Tarzı Değişiklikleri ve Hasta Eğitimi

• Sigaranın Bırakılması: Hastalığın ilerlemesini durdurabilir.
• Egzersiz ve Pulmoner Rehabilitasyon: Nefes egzersizleri ve fiziksel aktivite önemlidir.
• Aşılama: Pnömokok, influenza, boğmaca, Covid-19 aşıları KOAH hastaları için hayat kurtarıcı olabilir.

2. İlaç Tedavisi

• Bronkodilatörler: Nefes açıcı ilaçlar hava yollarını genişletir
• İnhale Steroidler: İltihabı azaltır.
• Mukolitikler: Balgamı inceltir ve atılmasını kolaylaştırır.
• Antibiyotikler: Enfeksiyon durumunda bazen de koruyucu amaçlı kullanılır.

3. Oksijen Tedavisi

• Kan oksijen seviyeleri düşük olan hastalar için önerilir.

4. Bronkoskopik veya Cerrahi Girişimler

• Amfizem tedavisi: Uygun hastalarda amfizemin etkilediği akciğer bölgelerine bronkoskopik yöntemlerle valv, coil uygulanması veya cerrahi olarak çıkarılması.
• Akciğer Nakli: Uygun hastalarda bir tedavi modalitesi olarak uygun zamanda planlanmalıdır

KOAH'ta Risk Faktörlerini Azaltma

1. Sigara içmeyin ve içilen ortamlardan uzak durun.

2. Hava kirliliğine maruziyeti en aza indirin.

3. Enfeksiyonlardan korunmak için hijyen kurallarına uyun ve düzenli aşı yaptırın.

4. Sağlıklı bir diyet ve düzenli egzersiz alışkanlığı edinin.

KOAH ile Yaşam

• Psikolojik Destek: Hastalığın kronik doğası nedeniyle depresyon ve anksiyete görülebilir.
• Pulmoner Rehabilitasyon: Fiziksel kapasiteyi artırır ve yaşam kalitesini iyileştirir.
• Düzenli Takip: Göğüs Hastalıkları uzmanı tarafından düzenli kontrol

KOAH Alevlenmeleri (Ekzaserbasyon)

KOAH’ın en ciddi komplikasyonlarından biri alevlenmelerdir. Bu durum, semptomların ani ve belirgin kötüleşmesini ifade eder.

Alevlenme Nedenleri:

• Solunum yolu enfeksiyonları (viral veya bakteriyel).
• Hava kirliliği veya duman maruziyeti.
• Soğuk hava.
• Yetersiz ilaç kullanımı.

Alevlenme Belirtileri:

• Artan nefes darlığı.
• Balgam renginde ve miktarında değişiklik.
• Daha sık öksürük.
• Yorgunluk ve halsizlik.

Tedavide Yaklaşım:

• Bronkodilatörlerin Artırılması: İnhalasyon cihazları daha sık kullanılır.
• Kortikosteroidler: Akut iltihabı azaltmak için.
• Antibiyotikler: Bakteriyel enfeksiyon varsa.
• Hastaneye Yatış: Şiddetli alevlenmeler oksijen desteği veya yoğun bakım gerektirebilir.

KOAH ve Komorbiditeler- eşlik eden durumlar

KOAH, genellikle başka sağlık sorunlarıyla birlikte görülür. Bu komorbiditeler hastalığın seyrini kötüleştirebilir:

• Kalp-Damar Hastalıkları: Pulmoner hipertansiyon, kalp yetmezliği.
• Osteoporoz: Kortikosteroid tedavisi ve hareketsizlik nedeniyle.
• Kas Kaybı: Kronik hastalık ve düşük fiziksel aktivite.
• Depresyon ve Anksiyete: Kronik nefes darlığı ile ilişkili psikolojik stres.
• Akciğer Kanseri: KOAH’lı bireylerde daha sık görülür.

KOAH Tedavisinde Güncel Yaklaşımlar

Farmakolojik Tedaviler

1. Bronkodilatörler:

• Kısa etkili (SABA) ve uzun etkili (LABA) bronkodilatörler.
• Hava yollarını açarak nefes almayı kolaylaştırır.

2. İnhale Kortikosteroidler:

• Özellikle alevlenme riski yüksek olan hastalarda.
• İltihabı azaltır.

3. Kombinasyon Tedavileri:

• LABA + LAMA (Uzun etkili bronkodilatör kombinasyonları).
• LABA + ICS (Bronkodilatör ve kortikosteroid kombinasyonları).

4. Fosfodiesteraz-4 İnhibitörleri (Roflumilast):

• Şiddetli KOAH ve kronik bronşiti olan hastalarda kullanılır.

5. Farmakolojik Olmayan Tedaviler

• Pulmoner Rehabilitasyon: Solunum kaslarını güçlendirmek ve yaşam kalitesini artırmak için yapılan fiziksel egzersiz programları.
• Oksijen Tedavisi: Kan oksijen düzeyi düşük olan hastalarda uzun süreli kullanım hayat kurtarıcıdır.

6. Hacim Küçültme Tedavileri:

• Cerrahi veya bronkoskopik yöntemlerle akciğer hacminin küçültülmesi.

7. Yeni Tedavi Yaklaşımları

• Biyolojik Tedaviler: KOAH’ta rol oynayan iltihaplanma yollarını hedefleyen tedaviler.
• Akıllı İnhaler Cihazları: Hastaların tedaviye uyumunu artırmak için kullanılan teknolojik cihazlar.